Idea fundacji rodzinnej opiera się na założeniu, że biznes i rodzina są formalnie odseparowane od siebie, ponieważ majątek rodzinny staje się własnością fundacji rodzinnej. Majątek rodzinny ma zapewnić rodzinie środki finansowe, a przy tym realizować wizję fundatora i dbać o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacja rodzinna jest więc środkiem do celu – funkcjonowania przedsiębiorstwa przez pokolenia i zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów.

Czynności zmierzające do założenia fundacji rodzinnej:

1. Złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim lub testamencie. Akt założycielski i testament sporządza się w formie aktu notarialnego. Z chwilą sporządzenia jednego z nich powstaje fundacja rodzinna w organizacji.
2. Ustalenie statutu, w którym zostaną opisane reguły działania fundacji rodzinnej i spisu mienia.
3. Przekazanie majątku na fundusz założycielski.
4. Ustanowienie organów fundacji.
5. Wpisanie fundacji do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonych przez sąd. Wniosek o wpis do rejestru składa się na urzędowym formularzu.

Zadania fundacji rodzinnej

• Gromadzenie i zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora i inne osoby.
• Zapewnianie środków dla beneficjentów, w szczególności osób mu bliskich.

Zalety fundacji rodzinnej

• Możliwość wycofania się fundatora – przedsiębiorcy z aktywnego prowadzenia biznesu, bez utraty dochodów.
• Finansowe zabezpieczenie członków rodziny.
• Oddzielenie spraw biznesowych i rodzinnych.
• Utrzymanie majątku w jednych rękach i ochrona majątku.
• Efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.
• Planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.
• Założenie fundacji i przekazanie do niej majątku nie jest opodatkowane.

Kto może zostać fundatorem?

Fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów, z wyjątkiem fundacji rodzinnej tworzonej w testamencie. Ze względu na obowiązujące zasady sporządzania testamentów, fundacja rodzinna ustanawiana w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Kto może zostać beneficjentem?

Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać osoba fizyczna, organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.

Organy fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna będzie działać poprzez zarząd i będzie mogła podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady nadzorczej. Beneficjenci – wskazani przez fundatora – będą tworzyć zgromadzenie beneficjentów, które będzie się zbierać w określonych przypadkach (np. przy uzupełniania składu danego organu, zatwierdzeniu sprawozdania finansowego). Zapewni to niezbędny wpływ rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat.

Majątek i działalność fundacji rodzinnej

• Fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania i celu, dla którego została ona powołana. Najczęściej będzie to zapewnienie nieprzerwanego działania firmy oraz zapewnianie środków do życia dla członków najbliższej rodziny.
• Fundacja rodzinna będzie mogła być ustanawiana na czas określony albo na czas nieokreślony.
• Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie należące do fundatora albo fundatorów, w tym przede wszystkim udziały i akcje spółek. Fundator musi przekazać fundacji rodzinnej majątek warty co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski).
• Fundacja rodzinna nie jest instrumentem do prowadzenia działalności gospodarczej. Wyjątkowo będzie mogła prowadzić działalność polegającą na obrocie majątkiem, w tym udziałami w spółkach, jeśli nie nabywa ich tylko w celu dalszej odsprzedaży, najmie, udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały, lub beneficjentom, obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej oraz prowadzeniu gospodarstwa rolnego.

Zachowek

Aby fundacja rodzinna mogła płynnie funkcjonować, w nowych przepisach dostosowane zostaną również zasady ustalania zachowku. Będą one bardziej elastyczne niż dotychczas, np. osoba uprawniona będzie mogła zrzec się prawa do zachowku. Dopuszczone zostanie rozłożenie zachowku na raty, odroczenie terminy jego płatności, a nawet – w uzasadnionych przypadkach – jego obniżenie. Co więcej beneficjent, który jest jednocześnie uprawniony do zachowku, będzie mógł otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.

Podatki

Opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów co do zasady uwzględnia związki rodzinne z fundatorem i jest neutralne podatkowo. Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane (brak PCC i CIT w tym zakresie). Fundacja rodzinna będzie płacić CIT 15% pobierany dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom (brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji). Beneficjenci będący osobami fizycznymi, jako podatnicy PIT, będą zwolnieni z podatku, jeśli będą fundatorem oraz jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą (najbliższa rodzina). Pozostali zapłacą 15% PIT. Beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi będą płacić CIT na dotychczasowych zasadach, w tym będą mogli skorzystać z obowiązującego zwolnienia przedmiotowego.